September 2014
Voorwoord
Dit is een voorwoord! Wat is een voorwoord?
Of: Welk soort waarheid willen we daarin geschreven of gelezen hebben? We kunnen al beginnen met de objectieve waarheid in de vorm van een korte inhoud van hetgeen er in de volgende pagina’s te verwachten is, de nieuwsbrief in een notendop.
Zodus: een verslagje van een fi losofi sche babbel onder de bemiddelaars, het verhaal van de start van een nieuw project rond bemiddeling in de schoolomgeving, een fotoverslag van de korte en lange lopende projecten van de ondersteunende begeleiding, het relaas van een lokaal voetbalkampioenschap op de Leuvense Bruul, en een onderzoek naar de meerwaarde van dans voor maatschappelijk kwetsbare jongeren. Dat was alleszins geen harde noot om te kraken.
Een voorwoord is ook een plek om nieuwtjes kwijt te geraken die nergens anders een plekje gevonden hebben. Zoals bijvoorbeeld: in Knack verscheen een vraaggesprek met Wim Cuyvers, die in de Jura een berg vond en daar ook af en toe een plek biedt voor één van onze jongeren. Op Wim zijn berg staan 2 eenvoudige gebouwen die als het ware een soort openbare ruimte moeten vormen of bieden waar mensen even uit kunnen rusten. Het is er stil, rustig, eenvoudig, te midden van de natuur, zonder luxe… Voorbijgangers zouden al eens tegen Wim gezegd hebben: “monsieur, vous avez vraiment de la chance!”
Het geluk om een keuze te kunnen gemaakt hebben…
Zit de waarheid in dat geluk; of vindt je het geluk in het grijpen van die kans of in het loslaten van het overtollige, met minder tevreden te zijn, of in het vrij kunnen maken van die keuze,…?
Het is duidelijk dat er de komende legislatuur aardig zal worden bespaard; dat is het gevolg van een indirecte collectieve keuze die ieder voor zich in vrijheid kon maken. Vrijheid die niet blij maakt nu we het allemaal (of de meesten) binnenkort met wat minder zullen moeten stellen. Minder cultuur, sport, kindergeld, kinderopvang, woonbonussen, elektriciteit … Niet het soort minder waar de gemiddelde mens blijer of vrijer van wordt. Maar dat heeft er misschien mee te maken dat dit minderen ons weer beperkt in de beschikbare keuzes…
Beschikbare keuzes die voor sommigen onder ons van in het begin toch al redelijk beperkt (lijken te) zijn. Je moet maar vanuit die positie vertrekken… In haar opiniestuk voor de Morgen van 10 september voelt Annelies Verhoeven zich mee verantwoordelijk voor de dood van een twintiger, omdat ze “te weinig haar mond open doet in het maatschappelijk debat”. Is dat dan niet een verantwoordelijkheid die we allemaal samen dienen te dragen? De verantwoordelijkheid om de vrijheid te nemen om onze mond open te doen?
Zonder vrees in je kracht gaan staan en de wereld laten zien waar je voor staat. Omdat je weet dat je de klappen die mogelijks volgen wel kan opvangen. Omdat je niet alleen staat.
Soms een moeilijke opgave, maar het is wat we telkens weer vragen aan de jongeren die bij ons binnen wandelen. En zo vaak doen ze dat zo mooi.
Marjan
Filosofisch café over Waarheid: een subjectieve impressie
Op een zwoele zomeravond begin juli werd een vreedzame straat in een vreedzaam dorp opgeschrikt door een zootje ongeregeld dat druppelsgewijs één van haar bucolische tuinen begon in te palmen. Vanachter hun jaloezieën volgden de lokale inboorlingen deze overname argwanend, met enigszins verschrikte ogen. Wat was hier in vredesnaam de bedoeling van? Wat was het plan?
Het plan was dat de vrijwilligerswerking van BAL haar jaarlijkse filosofische café hield. En vermits de traditie het zo wil, vindt deze altijd plaats in een lommerrijke omgeving, te midden van het lover en niet gespeend van fora en fauna. Dit jaar waren we via collega Dirk en zijn connecties aldus in een fermette beland, in een klein gehucht waar doorgaans niet zo veel mensen bijeen leken te komen. En al zeker niet om te filosoferen. En al zeker niet over een thema als Waarheid.
Want daar zou het over gaan, over Waarheid. Wat het was, of kon zijn, en wat het was, of kon zijn, in het kader van bemiddeling. Want bemiddeling, daar doen we het uiteindelijk toch voor. Om wat op temperatuur te komen en inspiratie op te wekken (In Vino Veritas, Philippe wist het al), hadden organisatrices van dienst Miriam en Liesbeth een hele hoop hapjes en wijn laten aanrukken. We zouden er alleen maar wel bij varen, zo bleek later, want meermaals wierpen de kaasblokjes zich op als gedroomde symbolen of metaforen om één of andere filosofische stelling meer ‘body te geven’.
Na enkele onvermijdelijke mopjes (“de waarheid komt uit een kindermond” of “waar is Kris/is Kris waar?”) staken we van wal. Onze overpeinzingen en mijmeringen werden in ordentelijke banen geleid door de filosofische pennenstreken van kapitein Erik Claes, die vanaf de flipchart onze opwerpingen met milde doch strakke hand naar ongekende wateren modereerde en zo verhinderde dat onze oprispingen het filocafé al te zeer deden kapseizen. We leerden uit een inleiding dat filosofische cafés sinds enkele jaren helemaal in zijn en over de ganse wereld worden gebezigd, waarbij de filosofie vanonder het stof werd gehaald, ontdaan van haar elitaire jasje, bij pot en pint en hoera, er mocht ook gelachen worden.
Daarna werden we per 3 wandelen gestuurd om inspiratie rond ‘Waarheid en Bemiddeling’ op te doen. De tuin leende zich hier goed toe, al stootten we ook als snel op enige verwarring, en bleek de obligate vraag “Wat is waarheid” in zekere mate toch een varkentje dat we eerst moesten zien te wassen alvorens we ook theoretisch daadwerkelijk de hort op konden.
We hergroepeerden in een filosofische cirkel en probeerden de droesem van onze bevindingen op papier te destilleren, onderwijl voorzichtig nippend van glazen rode en witte waarheid. Uiteindelijk werd democratisch Filosofisch café over Waarheid: een subjectieve impressie besloten dat we het wilden hebben over de vraag “Maakt Waarheid vrij?”. Eerst zouden we deze vraag los van de box van bemiddeling behandelen om in een latere fase terug in the box te duiken.
Al snel kwamen we tot de som dat er verschillende soorten waarheid bestonden: de absolute (die we, bij gebrek aan magic mushrooms, die avond al snel zouden laten varen), de empirische (het oog wil ook wat), de intersubjectieve ( gedeelde betekenissen door een groep mensen) en de subjectieve (iemand is er rotsvast van overtuigd dat hij de zoon is van Elvis) Waarheid. Met dan de voor de hand liggende vraag of er een soort hiërarchie bestaat tussen deze verschillende waarheden. Er werden metaforen opgeworpen, stellingen geponeerd en opvattingen beargumenteerd, dit alles terwijl de avond viel en de krekeltjes begonnen te zoemen.
Onderwijl trachten we de immer aanwezige hond des huizes, die als een bezetene onze filosofische kring afkwijlde op zoek naar worstjes en aandacht, wat te negeren. Tot op zekere hoogte lukte dit, al moesten we ons wel regelmatig laten gelden en schoot Kwinten net niet in een Spaanse colère omdat het traumatische litteken van een vroegere hondenbeet weer dreigde te worden opengereten. Wat later vroeg de dame des huizes of het onze maatschappelijke orde misschien ten goede zou komen als ze haar trouwe viervoeter achter slot en grendel hield. Aangezien het thema van de avond waarheid was, en we het er zo goed als eens over waren dat dit een na te streven goed betrof, antwoorden we in alle eerlijkheid dat dat misschien geen slecht plan was, waarop zowel het dier als de vrouw mokkend richting gesloten ruimte draafden. De waarheid maakt niet altijd vrij, we hadden het net geleerd in onze cirkel, en het mormel werd meteen ervaringsdeskundige van dienst.
Vrijheid dan, een begrip ook niet meteen van de poes. Is vrijheid een begerenswaardig iets? Iemand opperde tussen de borrelhapjes door, dat het misschien de afwezigheid is van angst en verlangen, een stelling die door een deel van de filosofen op goedkeurend gemompel onthaald werd, maar de wenkbrauwen van een ander deel deed fronsen. Het zou nog wel vaker gebeuren, maar het maakte er de boel niet minder geanimeerd op. Bovendien was een mopje nooit veraf. We kwamen min of meer overeen dat er min of meer 2 soorten vrijheden bestonden: vrijheid van iets (bv. van een kwijlende, aandachtszieke hond) en vrijheid voor iets (bv. vrij zijn om ‘s avonds ongestoord naar filosofische debatten te kunnen luisteren en al dan niet zelf iets op te werpen).
De cirkel was zo goed als rond, we keerden rustig terug naar de relevantie voor bemiddeling en terwijl het al bijna begon te schemeren werden de laatste kaasblokjes opgepeuzeld. Met het warme gevoel van een geïnspireerde inborst werd de cirkel terug opgebroken, werden de stoelen terug op hun plaats gezet en nadat we iedereen bedankt hadden, niet in het minst Erik Claes, de organisatie en de deelnemers, poetsen we de plaat, terug de wijde wereld in.
Kwinten